400 ახალი საბაზო სადგური - სელფის მასშტაბური განახლება

აღნიშნულ ღონისძიებებზე დასასწრები ბილეთების შეძენა შესაძლებელია ექსკლუზიურად SOLO Visa ბარათის მფლობელთათვის, ბარათით გადახდისას იმოქმედებს 20%-იანი ფასდაკლება.31 დეკემბერიCourtyard BarSOLO Visa ბარათის მფლობელებს შესაძლებლობა ექნებათ, 31 დეკემბერს, ღია ცის ქვეშ მდებარე Courtyard Bar-ში, მოუსმინონ მუსიკოსს, DJ-ს და ლეგენდარულ პროდიუსერს Kaidi Tatham-ს - ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან არტისტს ლონდონის broken beat სცენიდან, რომელიც გამოირჩევა ინოვაციური  ჟღერადობით, jazz-funk-ისა და ბრიტანული საცეკვაო მუსიკის ელემენტებით.Kaidi მუშაობს ისეთი ცნობილი ლეიბლებისა და არტისტების გვერდით, როგორებიც არიან: DJ Jazzy Jeff, Dego და მრავალი სხვა.დეტალური ინფორმაციის მისაღებად და ბილეთების შესაძენად ეწვიეთ ვებგვერდს.Rolling Stone Rooftop Barამასთან, 31 დეკემბერს SOLO მომხმარებელს შესაძლებლობა ექნება, შეხვდეს ახალ წელს Rolling Stone Rooftop Bar-ში.საღამოს გახსნის Nearsonic B2B Mind Waves - Nearsonic გამოირჩევა ღრმა, დახვეწილი ჟღერადობით, Mind Waves კი House/Deep House/Tech House სტილით. შესაბამისად, მათი კოლაბორაცია ქმნის გამორჩეულ მუსიკალურ გამოცდილებას.ღონისძიების სპეციალური სტუმარი კი იქნება Spencer Parker - ჰაუსისა და დისკოს სამყაროს ერთ-ერთი ყველაზე ენერგიული და შთამაგონებელი ფიგურა, რომელიც ცნობილია საკუთარი მუსიკალური ხედვით და დაუვიწყარი სელექციით.ღონისძიების შესახებ დეტალური ინფორმაციის მისაღებად და ბილეთების შესაძენად ეწვიეთ ვებგვერდს.1 იანვარიCourtyard Bar1 იანვარს SOLO Visa ბარათის მფლობელებს შესაძლებლობა ექნებათ, Courtyard Bar-ში მოუსმინონ თემურიკო დიასამიძის და Spencer Parker-ის შესრულებას.თემურიკო დიასამიძე თბილისში დაფუძნებული ელექტრონული მუსიკის პროდიუსერი და დიჯეია, ის ცნობილია გამორჩეული პროდაქშენებითა და საინტერესო კოლაბორაციებით. იგი სხვადასხვა ჟანრს ელექტრონულ მუსიკასთან აერთიანებს და ქმნის მსმენელისთვის დასამახსოვრებელ გამოცდილებას.ღონისძიება 18:00 საათზე დაიწყება.დეტალური ინფორმაციის მისაღებად და ბილეთების შესაძენად ეწვიეთ ვებგვერდს.Rolling Stone Rooftop Barსაახალწლო ღონისძიებების სერია 1 იანვარს Rolling Stone Rooftop Bar-ში ლუკა ბარამიშვილისა და მიშო ურუშაძის B2B სეტით გაგრძელდება.ღონისძიებაზე ასევე დაუკრავენ სხვა არტისტებიც.1 იანვრის ღონისძიებაზე დასასწრები ბილეთების შესაძენად ეწვიეთ ვებგვერდს.შეგახსენებთ, რომ აღნიშნული ღონისძიებების ფარგლებში, SOLO Visa ბარათის მფლობელთათვის იმოქმედებს 20%-იანი ფასდაკლება.(R)

1766399162

აშშ-მა ღვინის იმპორტი ყველაზე მკვეთრად შეამცირა: იტალიიდან (-$67 მლნ) ახალი ზელანდიიდან (-$51 მლნ) ესპანეთიდან (-$22 მლნ) ავსტრალიიდან (-$12 მლნ) მოლდოვიდან (-$11 მლნ) უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორებს შორის, ყველაზე მკვეთრი პროცენტული კლება დაფიქსირდა: შვეიცარიიდან (-47%) მოლდოვიდან (-42%) სამხრეთ აფრიკიდან (-16%) ახალ ზელანდიიდან (-13%)  გერმანიიდან (-11%) AAWE-ის მონაცემებით, ამის საპირისპიროდ, აშშ-ში საფრანგეთიდან ღვინის იმპორტი 4%-ით გაიზარდა, მიუხედავად იმისა, რომ საფრანგეთის საექსპორტო სტატისტიკაში 10%-იანი კლებაა აღნიშნული. ეს სხვაობა ნაწილობრივ ვალუტის კურსის ეფექტით აიხსნება: გამყარებულმა აშშ დოლარმა გაზარდა ღირებულება დოლარში გამოსახვისას, მაშინ, როცა ექსპორტი ევროში შემცირდა. პირიქით, კლება კიდევ უფრო მკვეთრი ჩანს ადგილობრივ ვალუტებში იქ, სადაც აშშ დოლარი 2024 წელთან შედარებით დასუსტდა, განსაკუთრებით კი ევროსთან მიმართებით.

1766398675

კერძოდ, Lion Finance Group-ის (BGEO LN) აქციები დაიხურა 92.50 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), +1.09% წინა კვირასთან შედარებით და +19.12% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 449 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 91.05 - 93.20 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 59 ათასი აქცია შეადგინა.თიბისი ბანკის ჯგუფის (TBCG LN) აქციები დაიხურა 40.40 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), +1.00% წინა კვირასთან შედარებით და +9.34% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 378 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 39.60 - 41.10 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 80 ათასი აქცია შეადგინა.Georgia Capital-ის (CGEO LN) აქციები დაიხურა 30.20 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), +1.34% წინა კვირასთან შედარებით და +21.29% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 310 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 29.70 - 30.55 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 49 ათასი აქცია შეადგინა.

1766398414

TBC Concept Visa Platinum, Visa Signature, TBC Concept Miles&Smiles Visa Signature Travel Card შეთავაზება მოქმედებს ყველა ამ ბარათსა და მის ციფრულ ანალოგებზე. მთავარია, გადახდა სითი მოლის ფიზიკურ მაღაზიებში, თიბისის პოს-ტერმინალზე განახორციელოთ.გაეცანით სითი მოლის პარტნიორი ობიექტების ჩამონათვალს:დაიბრუნეთ 30% ულიმიტოდ და მომენტალურადAtelier Rebul, Bagatt, Berghoff, Boss, Calvin Klein, Charles & Keith, Corner, Cortefiel, Crocs, Dan John, Delfos, Diesel, Dressarium Kids, EA7 Emporio Armani, Eshvi, Funky Vintage, Gant, Giordano, Grills Home & Kitchen, Hackett, Hugo, Izipizi, JB Martin, JYSK, Karl Lagerfeld, Keddo, Kenari, Korean Cosmetics, Lacoste, Laline, Lee Cooper, Lion of Porches, Liya x Moet, L’Occitane, *Lutecia, MAC Cosmetics, Magellan, Manamo Home / TAC, Marc’O Polo, Messy Weekend, Napapijri, New Balance, Okkia, Old Supra, Ollivander’s, Paul & Shark, Pedro del Hierro, Petit Bateau, Puma, Sacoor Brothers, Scotch & Soda, Shoes Loft, Swarovski, The North Face, Timberland, Tommy Jeans, TOPSPORT, Toreli, Under Armour, Velvet & Vivid, Villeroy & Boch, Women’Secret, Yamamay, Yves Rocher, Zapatero EspañolJo Malone - დაიბრუნეთ 25% ულიმიტოდ**Elite - დაიბრუნეთ 20%, ჯამში მაქსიმუმ 500 ლარი მომენტალურადiSpace - დაიბრუნეთ 20%, ჯამში მაქსიმუმ 500 ლარი მომენტალურადშეთავაზებების დამატებითი პირობებისა და გამონაკლისების სანახავად, გადადით ბმულზესითი მოლის მისამართები:ვაჟა-ფშაველას N70, საბურთალოი.ვეკუას N1, გლდანიახალი წლის განმავლობაში, თიბისი კონცეპტის მომხმარებლებს სხვა მრავალფეროვანი შეთავაზებებიც ელოდებათ. აქტიური შეთავაზებები, იხილეთ ბმულზეგახდით თიბისი კონცეპტის მომხმარებელი და ისარგებლეთ პრივილეგირებული საბანკო მომსახურებითა და შეთავაზებებით.(R)

1766398234

1993 წლის 27 სექტემბერი – დღე, რომლის შემდეგაც მუდმივად ისმის კითხვა, თუ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები, რომელთაც საკუთარი ცხოვრების დატოვება აიძულეს. არსებობს ფოტო-ვიდეო მასალები, სტატისტიკები, მონაცემები აღწერილი საარსებო პირობებისა და ცნობები იმის შესახებ, თუ რა სახის დახმარებას იღებს ეს ხალხი, მაგრამ თითქმის შეუძლებელია აღწერო ის მოგონებები და შეგრძნებები, რასაც 33 წელია დანგრეული კედლები ინახავენ. აივანზე არსებულმა კედლებმა წლების განმავლობაში ბევრი თაობის მოგონებები შემოინახა წარწერების სახით, რომელთაგან ყველაზე თვალშისაცემია ,,მე მიყვარს სოხუმი“. შენობა რვასართულიანია, ყველა სართული თითქმის იდენტურია, ოთახები ერთმანეთთან მჭიდროდაა განთავსებული, გრძელ სადარბაზოებში ექოსავით ისმის 18 კვადრატული მეტი ფართობის ოთახებიდან გამოსული ხმები.შორიდან თითქოს არაფრით გამორჩეული,უცნაური ფორმის შენობაა,რომლის ერთადერთი თვალსაჩინოება ახლოს მდებარე ,,საქართველოს მატიანეა“. მაგრამ გარშემო ყოველთვის არსებობენ ადამიანები, რომლებიც უბრალოების მიღმა, რაღაც ღირებულს ეძებენ, პოულობენ და ქმნიან ხელოვნებას. ასეთმა ადამიანებმა ,,ქართლს“ მოაგნეს და შვიდი წელი იშრომეს იმისთვის, რომ ფილმში გადმოეცათ ის რეალობა და ფასეულობები, რომლებიც ამ შენობაში მცხოვრებ ადამიანებს აწუხებდათ, უხაროდათ თუ სტკიოდათ. სწორედ თამარ კალანდაძე და ჟულიენ პებრელი აღმოჩნდნენ ეს ადამიანები. 2018 წლიდან, შვიდი წლის განმავლობაში, ისინი ამ შენობაში მასალებს აგროვებდნენ.2025 წელს კი გამოვიდა ფილმი ,,ქართლის ცხოვრება“, რომელიც, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ამსტერდამის საერთაშორისო კინოფესტივალის ერთ-ერთი გამარჯვებულია.საინტერესოა, როდის და როგორ გაჩნდა იდეა ამ ფილმის გადაღების შესახებ. ფილმის ერთ-ერთი რეჟისორი თამარ კალანდაძე ამბობს: ,,ეს იყო 2018 წელი, მე მაშინ ვიყავი კავკასიის ახალი კინო სკოლის სტუდენტი, მაგისტრატურის მეორე დამამთავრებელ კურსზე და ჩემმა მეგობარმა კიტა ცხომარიამ, რომელიც თვითონ არის აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებული ადამიანების შვილი და ბავშვობა გაატარა საერთო საცხოვრებლის ტიპის შენობაში, წამომიყვანა „ქართლში“. უნდოდა, მენახა როგორია საერთო საცხოვრებლის ტიპის სახლში ცხოვრება. ეგონა, რომ თუ მე მაგ ადგილს ვნახავდი, მასზეც უფრო მეტ რაღაცას გავიგებდი, ვიდრე ვიცოდი. მე მქონდა უნივერსიტეტის კამერა და რაღაცებს გზადაგზა ვიღებდით და მახსოვს მესამე სართულის გვერდითა აივანზე ვართ, კამერა ჩართული მაქვს და ვიხედები ეკრანში და რაღაცა ჯადოსნური მოხდა იმ მომენტში. იმ მომენტიდან მე ვიცოდი, რომ უნდა დავრჩენილიყავი და უნდა ამომეხსნა, რამ მომაჯადოვა“.რეჟისორისთვის საინტერესო აღმოჩნდა ის, რომ ერთმა შენობამ სრულიად განსხვავებული ადამიანები გააერთიანა, რომლებსაც ერთი ბედი ხვდათ წილად.ფილმის სახელის ისტორიაც საინტერესოა. შენობის აივნებიდან ჩანს ზურაბ წერეთლის მიერ აშენებული ,,საქართველოს მატიანე“ , რომელიც მოიცავს ზოგადად ჩვენი ქვეყნის ისტორიას და აღიქმება, როგორც ,,ქართლის ცხოვრება“. როგორც ჩვენი ისტორია არის ცოცხალი, ანალოგიურად ცოცხალი პროცესი იყო ცხოვრება ამ სანატორიუმში. ფილმზე მუშაობის პროცესზე რეჟისორი ამბობს: ,,ქართლმა“ და პირველ რიგში „ქართლში“ მცხოვრებმა ადამიანებმა იმდენად მიგვიღეს და იმდენად მოგვცეს იმის ფუფუნება, რომ ჩვენც ქართლის მცხოვრებლები გავმხდარიყავით, თუ კი ამ ფილმში რამე ღირსებაა, სიახლოვე რეჟისორებსა და ადამიანებს შორის პირველ რიგში „ქართლის“ მცხოვრებლების დამსახურებაა და ამ სიახლოვის გარეშე ეს ხარისხიც და მნიშვნელობაც არ გამოვიდოდა, არ გამოვიდოდა ბევრი ერთად გატარებული დროის გარეშე, იმიტომ, რომ ჩვენც იმდენი რაღაც ვისწავლეთ და ამ სწავლის პროცესში შევიცვალეთ, რომ ხანდახან ვამბობ ხოლმე, რომ ეს ფილმი არის იმის დოკუმენტაცია, როგორ ვიცხოვრეთ ჩვენ შვიდი წელი ჩვენს მეგობრებთან ერთად ქართლში“.ამსტერდამის კინოფესტივალზე ,,ქართლის ცხოვრება“ თავდაპირველად 1500 ფილმს შორის შეირჩა, საბოლოოდ კი 12 საუკეთესოს შორის. ფესტივალის განმავლობაში ფილმი 8-ჯერ აჩვენეს. აუდიტორიაზე კი ამ ფილმმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. საქართველოში ფილმის ჩვენება დეკემბერში კინოთეატრ „ამირანში“ გაიმართა, სადაც რეჟისორი სიტყვით გამოვიდა: „ეს იყო ცხოვრების შვიდწლიანი ციკლი, რომლის დროსაც ჩვენ ვისწავლეთ, გავიზარდეთ, ტრანსფორმაცია განვიცადეთ და ასე ვხედავ, ეს ფილმი არის ამ შვიდწლიანი ურთიერთობის დოკუმენტაცია. იმედია, რომ თქვენც შეგეხებათ ეს. ისედაც ძალიან, ძალიან მადლიერები ვართ ფესტივალის, რომ ამ სიტუაციაში ტარდება და დიდი მადლობა ყველას“.ფილმის კიდევ ერთი მთავარი მოქმედი პირი ქართლის კედლებში მცხოვრები ირმა ნაჭყებიაა, რომელიც ამბობს, რომ რეჟისორებსა და სანატორიუმში მცხოვრებლებს შორის ისეთი კავშირი ჩამოყალიბდა, რომელიც უბრალო სამუშაო ურთიერთობას სცდებოდა: „ეს ურთიერთობა ამ შვიდი წლის განმავლობაში გადაიზარდა ძალიან კეთილ, გულღია, სიყვარულით სავსე ურთიერთობაში და რაც მთავარია, თამარმა და ჟულიენმა ჩვენ გული გაგვიღეს, ჩვენ კი ჩვენი ოჯახის კარები გავუღეთ და გულიც გავუღეთ. პირველად ფილმს მე ვუყურე ამსტერდამში, იდიფას საერთაშორისო ფესტივალზე დიდ ეკრანზე. ემოციები იყო ზღვა. იყო ტირილიც, იყო სიცილიც და მე ჩემს თავს არ ვუყურებდი, როგორც ირმას, ვუყურებდი გვერდიდან. მე არც მეგონა, რომ ამ ფილმს შევხედავდი, როგორც მაყურებელი“.რაც შეეხება სანატორიუმ ქართლს, აქ მცხოვრები ხალხის პრობლემა აწ უკვე 33 წლის თავზე სახელმწიფომ გადაჭრა და ბინით დააკმაყოფილა. ეს ამბავი ამ ადამიანებს თან ახარებს, თან აშინებთ იმ ახალი ფურცლის გადაშლა, რაც ერთმანეთის გარეშე სრულიად სხვა გარემოში მოუწევთ. უამრავი ბრძოლა გამოიარეს იმისთვის, რომ ელემენტარული პირობები შეექმნათ ცხოვრებისთვის. მათ სჯერათ, რომ აუცილებლად, აუცილებლად დაბრუნდებიან აფხაზეთში. აფხაზეთი საქართველოა!ავტორი: ლიზი სალაყაიასაქართველოს უნივერსიტეტის სოციალურ მეცნიერებათა სკოლის პირველკურსელი.

1766397657

,,რკინიგზისათვის  ყველაზე რთული რელიეფი უღელტეხილის მონაკვეთია. ამ ტერიტორიის გადაკვეთას მატარებლები ყველაზე დიდ დროს ანდომებენ, მოდერნიზაციის პროექტმა კი სრულიად ახალი ინფრასტრუქტურა მოგვცა. აღსანიშნავია, რომ პირველი იანვრიდან აქამდე არსებული 47-ვაგონიანი შემადგენლობა 57 გახდება, ასევე გავზრდით მატარებლების წონას, რაც საშუალებას მოგვცემს, თითო გადაზიდვაზე გაცილებით მეტი ტვირთი გავატაროთ“, - აღნიშნა ლაშა აბაშიძემ.მისივე შეფასებით, სატრანზიტო დროის შემცირების გარდა, საქართველოს რკინიგზის მთავარი გამოწვევა სავაგონო და სალოკომოტივო პარკის განახლებაა.კომპანიის გენერალური დირექტორის განცხადებით, რკინიგზა ძველ ელმავლებს აღარ შეაკეთებს. ,,მივიღეთ გადაწყვეტილება, სრულად განვაახლოთ სალოკომოტივო პარკი. შევისყიდით სრულიად ახალ ელმავლებს და გვექნება ახალი, თანამედროვე სალოკომოტივო პარკი. ეს არის რკინიგზისთვის ყველაზე დიდი პროექტი, რომელსაც ჩვენ განვახორციელებთ“, - აღნიშნა რკინიგზის გენერალურმა დირექტორმა.მისივე თქმით, სატრანზიტო დროის შემცირებითა და ახალი სალოკომოტივო პარკით საქართველოს რკინიგზა ,,შუა დერეფანში“ კიდევ უფრო მიმზიდველი გახდება სტრატეგიული პარტნიორობისთვის.

1766396692

ვორქშოპს გაუძღვება ნათია ქუხილავა, Helio.AI-ის თანადამფუძნებელი და ტექნიკური დირექტორი.შეხვედრაზე მონაწილეები გაიგებენ, თუ როგორ შეიძლება AI-ის დახმარებით ყოველდღიური სამუშაო პროცესების გამარტივება, დროისა და რესურსების ოპტიმიზაცია და კონკრეტული ბიზნეს ამოცანების ავტომატიზაცია.შეხვედრა ჩატარდება ინტერაქციულ ფორმატში — სპიკერი დამსწრეებთან ერთად ავტომატიზაციის workflow-ს ადგილზე ააწყობს. ამასთანავე, მონაწილეებს შესაძლებლობა ექნებათ, აქტიურად ჩაერთონ დისკუსიაში, დასვან შეკითხვები და განიხილონ საკუთარი ბიზნესის წინაშე არსებული გამოწვევები.ღონისძიება 24 დეკემბერს, 17:00 საათზე, საქართველოს ბანკის 4B ფილიალიში, ალ. ყაზბეგის ქ. №15-ში გაიმართება.საქართველოს ბანკი ბიზნეს 360˚ პლატფორმის ფარგლებში საგანმანათლებლო ინიციატივების განხორციელებას განაგრძობს. პლატფორმის მეშვეობით, ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს წვდომა აქვს ბიზნესის მართვასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ ინფორმაციაზე - ბიზნესკურსების, რეგულარული ვორკშოპების, კვლევითი რესურსების და სხვა პროექტების გზით.(R)

1766395846

2025 წელს ტაო-კლარჯეთი კვლავ ექცევა ისტორიულ-სამეცნიერო ყურადღების ქვეშ, მიმდინარე  არქეოლოგიური გათხრების მიხედვით,  არტანუჯის ციხის შიდა ტერიტორიაზე  პეტრესა და პავლეს ეკლესიის ნანგრევების ქვეშ, ისტორიკოს/არქეოლოგ  ოსმან აიტეკინის თაოსნობით თურქი არქეოლოგები დღემდე  იკვლევენ სამარხს, რომელიც, მათივე თქმით,  სავარაუდოდ დიდ ქართველ მეფეს აშოტ კურაპალატს ეკუთვნის. აიტეკინმა მოიხსენია  ქართული ისტორიული წიგნი „ ქართლის ცხოვრება“, რომლის მიხედვითაც, აშოტ (დიდი) კურაპალატის საფლავი სწორედ აქ მდებარეობს.  მისივე თქმით, გათხრებისას  სამწუხაროდ ადამიანის ნეშტი არ აღმოჩენილა, სწორედ ამიტომ საჭიროა დამატებითი კვლევები, რომელიც დღემდე მიმდინარეობს და დაახლოებით კიდევ ხუთ წელს გაგრძელდება.  არქეოლოგიური ექსპედიციის მიხედვით,  სამარხი ეკლესიის აღმოსავლეთ აფსიდის პირას მდებარეობს, რაც, როგორც წესი, ტრადიციული ადგილი იყო სამეფო პირების დაკრძალვისთვის. ყველა ფაქტი მიუთითებს მეფის საფლავის არსებობაზე, თუმცა ნეშტის ვერ აღმოჩენის გამო, კვლავაც გრძელდება დამატებითი სამუშაოები. ქართველებისთვის დღემდე იდუმალებით არის მოცული ორი მნიშვნელოვანი მეფის სამუდამო განსასვენებლების მდებარეობა – თამარ მეფისა და აშოტ კურაპალატის. რაც შეეხება აშოტის საფლავს, აიტეკინი აცხადებს, რომ ის თავის გუნდთან ერთად ყველაფერს გააკეთებს ამ ფაქტის დასადასტურებლად.მიმდინარე შედეგებმა  საზოგადოებისა და მედიის განსაკუთრებული ყურადღება გამოიწვია.არქეოლოგიური გათხრებისას ნაპოვნია კულტურული არტეფაქტები: სამზარეულო,  სარწყავი სისტემა, XI საუკუნის ბიზანტიური მონეტები, კერამიკის ფრაგმენტები და სხვა ნივთები, რომლებიც წლის ბოლოს ართვინის მუზეუმს გადაეცემა.  ეს ფაქტები მიუთითებს იმაზე, რომ ციხე-ქალაქი ყოფითი ცხოვრების ცენტრი იყო. აიტეკინის თქმით,  მმართველი ფენები და მათი ოჯახები ცხოვრობდნენ ციხის შიდა ტერიტორიაზე, ხოლო ვაჭრები და მაღალი ფენა გალავნიანი ქალაქის ნაწილში. ქალაქში კი მდებარეობდა სხვადასხვა ტიპის ნაგებობები, როგორებიცაა საფლავები, აბანოები, შადრევნები, ტაძრები.აიტეკინი აცხადებს, რომ ეკლესიის ნანგრევებთან ძალიან ახლოს აღმოაჩინეს დიდი სივრცე, თიხის ან ლითონის ღუმელი (ტანდური) ან სამზარეულო, რაც პირდაპირ მიუთითებს იმაზე, რომ აქ მცხოვრები მოსახლეობა მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს იღებდა როგორც რელიგიურ, ასევე ადმინისტრაციულ დონეზე. თურქი არქეოლოგი თავის გუნდთან ერთად წელს აგრძელებს არამხოლოდ პეტრესა და პავლეს ეკლესიის ნანგრევების შესწავლას, არამედ ახლომდებარე ეკლესიების ძირფესვიან კვლევასაც. მიმდინარე გათხრები  შესაძლებელია პირველი არქეოლოგიური დასტური გახდეს შუა საუკუნეების სახელმწიფოებრივი წარსულის, შედეგად კი ეს ადგილი გახდება ძალიან მნიშვნელოვანი კულტურული და ტურისტული ცენტრი.არქეოლოგიურ  ექსპედიციასთან დაკავშირებით ტურისტული კომპანიის Diverse Travel-ის გიდს, ისტორიკოს გიორგი ბერიძეს (ბერჯავახს)  ვესაუბრეთ.ისტორიკოს გიორგი ბერიძის თქმით, არტანუჯის მნიშვნელობა არა მხოლოდ საქართველოსთვის, არამედ მსოფლიო მასშტაბით ძალიან დიდია, არტანუჯი იყო ქართველთა სამეფოს დედაქალაქი, სადაც პირველად ითქვა სიტყვა „საქართველო“.  მიუხედავად იმისა, რომ არტანუჯს XVI საუკუნემდე არ დაუკარგავს მნიშვნელობა, ამ დრომდე მაინც არ არის სიღრმისეულად გამოკვლეული ციხე-ქალაქის ტერიტორია. ის სამ ნაწილად იყოფოდა, ციხე-ქალაქად, ციხესიმაგრედ და ციტადელად – იგივე დედა-ციხედ, სადაც ერთიანი საქართველოს აკვანი დაირწა. საინტერესოა, რომ ამაში ბოლო დროს თურქი მეცნიერებიც დარწმუნდნენ, ტურიზმის განვითარებისთვის  დაიწყო არტანუჯის არქეოლოგიური და სამეცნიერო შესწავლა. საინტერესო ის არის, რომ არტანუჯს აქვს უამრავი ამოუცნობი და საინტერესო ფაქტორი, განსაკუთრებით ბევრია საიდუმლო გამოქვაბულები, რომელთა უმეტესობა პრაქტიკულად შეუსწავლელია. არტანუჯის სიდიადე არ არის მხოლოდ მის არქიტექტურაში, არამედ მის მნიშვნელობაშია, თუმცა ამავდროულად საინტერესოა, რომ ყველაზე დიდ კანიონს გადაჰყურებს არტანუჯის ციტადელი ანუ დედაციხე, ეს არის არტანუჯის წყლის ხეობა, რომელიც შემდეგ მდინარე ჭოროხს უერთდება.- შუა საუკუნეების ისტორიული წყაროების მიხედვით აქ აშოტ კურაპალატის საფლავი მდებარეობს, არქეოლოგებმა თუნდაც ერთი არტეფაქტი ხომ არ მოიძიეს კვლევის განმავლობაში, რაც მეფის საფლავის აქ არსებობაზე თუნდაც მიანიშნებდა?- ბოლო დროს „ბესტსელერი“ გახდა აშოტის საფლავის საკითხი, პირდაპირ მოგვითხრობენ ქართლის ცხოვრებისა და უცხოური წყაროები, რომ როდესაც აშოტი გარდაიცვალა, სასიკვდილოდ როდესაც დაჭრეს, დოლისყანაში გადმოასვენეს და „დაკრძალეს ციხესიმაგრე არტანუჯსაო“, მაგრამ კონკრეტული ადგილი, სადაც აშოტი არის დაკრძალული, უცნობია. ამას ემატება ის, რომ არ აღმოჩენილა ნეშტი, ეს საკითხი ძალიან სადაოა, თუმცა, იმედი მაქვს, მომავალი კვლევები ყველაფერს თავის ადგილას დაალაგებს. ზუსტი, კონკრეტული წერტილი, სად იყო აშოტი დაკრძალული, არ ვიცით, თუმცა ვიცით, რომ დაიკრძალა არტანუჯის ციხეში.- როგორც ვიცით, სამარხის გარდა არტანუჯის ციხეში აღმოაჩინეს წყალსაცავების სისტემები, მიუთითებს თუ არა ეს ფაქტი ციხეში მცხოვრებ მოსახლეობაზე?- დიახ, არტანუჯის ციხე სამ ნაწილად იყოფოდა: ციხე-ქალაქად, ქვედა ნაწილად, სადაც ძირითადად მეიდნები და სავაჭრო ცენტრები იყო, ციხესიმაგრედ და მესამე ნაწილი იყო აკროპოლისი, იგივე ციტადელი, დედაციხე, რომელსაც დღეს ერთადერთი კიბით თუ დავუკავშირდებით, თავის დროზეც ალბათ ასე იქნებოდა, ხის და რკინის კიბე ნამდვილად არა, მაგრამ ალბათ ქვის კიბე იყო, იმიტომ რომ ვხედავთ იქ ასასვლელს. რაც შეეხება წყლის სისტემას, არტანუჯის ციხის ზედა ნაწილს, კლდეზე განლაგებულს, რომელიც თავიდან ბოლომდე კლდეზეა განლაგებული, კაცხის სვეტს ჰგავს, 220-55 მეტრზეა მაქსიმალური ზღვარი სიგრძე-სიგანეში, წყლის პრობლემა აქვს, გვირაბები არის, მაგრამ მეეჭვება ეს ყოფილიყო ციტადელამდე. ციხემ სხვაგვარად გადაჭრა წყალმომარაგების პრობლემა, რეზერვუარების სისტემა შექმნეს, გროვდება დაახლოებით 70 ტონამდე წყალი, ერთი რეზერვუარი თავიდან ბოლომდე გაიწმინდა, მეორეს კვლევა ახლაც მიდის. ამ დაჭრილ-გაპრიალებულ დაძარღვულ კლდეს დღესაც ვნახავთ, თუ არტანუჯის დედა-ციხეზე ავალთ.- ვისგან შედგება არქეოლოგიური ჯგუფი, მხოლოდ თურქი სპეციალისტებისგან, თუ არიან ქართველი არქეოლოგებიც ჩართული?- დაახლოებით წელიწად ნახევარია არტანუჯის ციხეზე მიმდინარეობს არქეოლოგიური ექსპედიცია, მას ხელმძღვანელობს ძალიან კარგი პიროვნება და სპეციალისტი, ქართული წარმოშობის თურქი არქეოლოგი ომან აიტეკინი, რომელმაც მანამდე შავშეთის ციხე შეისწავლა. ჩართული არ არიან ქართველი არქეოლოგები ოფიციალურად, მთლიანად თურქეთის არქეოლოგები მუშაობენ მხოლოდ, თუმცა ოსმან აიტეკინი თან კარგი პიროვნებაა და თან არ დაგვავიწყდეს, რომ წარმოშობით ქართველია და მან პირობა დადო, რომ თუ რაღაც ისეთი ართეფაქტი აღმოჩნდა, რომელშიც დასჭირდება ქართველ მეცნიერებთან თანამშრომლობა, ის აუცილებლად გააკეთებს ამას.- არქეოლოგიური ექსპედიციის დადებითი და უარყოფითი მხარეები...- როგორც უკვე გითხარით, უარყოფითი არქეოლოგიურ ექსპედიციაში არაფერი ხდება, შეიძლება უარყოფითი მხარე იყოს მხოლოდ ის, რომ ტურისტებისთვის მინიმუმ ერთი წელი მიუწვდომელი იქნება დედა-ციხეზე, იგივე მთავარ კლდეზე ასვლა, რათა ექსპედიციას ხელი არ შეუშალონ მუშაობაში. დარწმუნებული ვარ, რომ მიმდინარე ექსპედიცია ბევრს საინტერესო ფაქტს წარმოგვიჩენს. მიუხედავად იმისა, რომ მე გული მწყდება, გარკვეული პერიოდი ვეღარ ავალთ არტანუჯის ციხეზე, მთავარია, რომ მომავალში ეს იქნება ძალიან საინტერესო ადგილი ნებისმიერი მოგზაურისთვის.არტანუჯის ციხე კვლავ რჩება საქართველოს ისტორიაში ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სიმბოლოდ. მიმდინარე კვლევები არ გვაძლევს სრულად დასაბუთებულ/დასრულებულ ინფორმაციას, თუმცა, ბოლო კვლევებმა მნიშვნელოვნად გააღრმავა არსებული ისტორია და ცხადჰყო, რომ ციხე  მრავალფუნქციურ ცენტრს წარმოადგენდა, რომლის დანიშნულებაც მრავალმხრივი იყო, როგორც ადმინისტრაციული, ასევე საყოფაცხოვრებო. არსებული მასალა ცალსახად მიუთითებს ძეგლის განსაკუთრებულ არქეოლოგიურ პოტენციალზე. ფაქტი ერთია, ტაო-კლარჯეთი საქართველოს ისტორიის მარგალიტია, რომელიც უამრავ საიდუმლოს ინახავს, მეცნიერები და ისტორიკოსები  დღემდე თავდაუზოგავად მუშაობენ ამ საიდუმლოებების ფარდის ასახდელად. იმედი ვიქონიოთ, რომ არტანუჯის ციხის არქეოლოგიური კვლევა კონკრეტულ შედეგებს გამოიღებს, რაც საქართველოს ძველ სახელმწიფოებრიობას, ტრადიციებს, კულტურასა და იდენტობას გააცოცხლებს. ავტორი: ანნა კარდენახიშვილი,საქართველოს უნივერსიტეტის სოციალურ მეცნიერებათა სკოლის ჟურნალისტიკის პროგრამის სტუდენტი. პრაქტიკანტი.

1766395663