თბილისი (GBC) - საქართველოს უახლეს ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული კონფლიქტის, აფხაზეთის ომის დაწყებიდან 33 წელი გავიდა. ომს, რომელიც 13 თვეს და 13 დღეს გაგრძელდა, ათეულობით ათასი ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.
საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ აფხაზეთში გაძლიერდა სეპარატისტული მოძრაობა, რომელიც მოითხოვდა უფრო ფართო ავტონომიას ან დამოუკიდებლობას საქართველოსგან.
საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლება (ეს მაშინ უკვე ედუარდ შევარდნაძის ხელმძღვანელობით) ცდილობდა შეენარჩუნებინა კონტროლი რეგიონზე.
იმ პერიოდში თბილისში ჯერ კიდევ იყო პოლიტიკური არასტაბილურობა — ცოტა ხნის წინ დასრულებული იყო სახელმწიფო გადატრიალება და სამოქალაქო ომი.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ 1992 წლის ივლისში მიიღო დადგენილება, რომლითაც აღდგა 1925 წლის აფხაზეთის კონსტიტუცია — რაც ბევრის აზრით, ნიშნავდა დამოუკიდებლობის გამოცხადებას.
საქართველოს მთავრობამ ეს აღიქვა როგორც სეპარატისტული ნაბიჯი და ძალოვანი გზით კონტროლის აღდგენა გადაწყვიტა.
„14 აგვისტოს საქართველოს შეიარაღებული ძალები შევიდნენ აფხაზეთში, შევიდნენ მხოლოდ იმისთვის, რომ ბოლო მოუღონ დასავლეთ საქართველოს რაიონებში შეიარაღებული ბანდების თარეშს, რომლებმაც გასულ ღამესაც განახორციელეს მორიგი დივერსია - ააფეთქეს რკინიგზის ხიდი. სამწუხაროდ, ამ ოპერაციის მსვლელობის დროს მოხდა შეტაკება ეროვნული არმიის ქვედანაყოფს და აფხაზების გვარდიას შორის. არის მსხვერპლი, არიან დაჭრილები“, - 33 წლის წინ, 1992 წლის 15 აგვისტოს საქართველოს მაშინდელი ხელისუფლების, სახელმწიფო საბჭოს მიერ პრესითა და ტელევიზიით გავრცელებული ამ განცხადებით დაიწყო სამხედრო-პოლიტიკური პროცესი, რომელსაც ქართველმა ისტორიკოსებმა „ომი აფხაზეთისთვის“ („ომი აფხაზეთში“) უწოდეს.
ოფიციალური მიზეზი, რომ ჯარი აფხაზეთში შევიდა, იყო რკინიგზის დაცვა და საქართველოს შს მინისტრის მოადგილე გია ქუჯორიძის მკვლელობის შემდეგ გამოძიების ჩატარება.
საქართველოს ეროვნული გვარდიისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს ნაწილები დასავლეთ საქართველოდან, სენაკისა და ზუგდიდის მხრიდან, შევიდნენ აფხაზეთის ტერიტორიაზე და გაემართნენ სოხუმისკენ.
პირველივე დღეს იყო შეტაკებები ოჩამჩირის რაიონში, ხოლო მოგვიანებით – სოხუმის ცენტრში.
სეპარატისტების ლიდერმა ვლადისლავ არძინბამ დაუყოვნებლივ გამოაცხადა მობილიზაცია და დახმარება სთხოვა ჩრდილოკავკასიელ მებრძოლებსა და რუსეთს.
სოხუმის დაცემამდე, შეიარაღებული კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა რამდენჯერმე მიაღწიეს სამშვიდობო შეთანხმებას, თუმცა რუსეთმა და მის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა შეთანხმებები დაარღვიეს.
აფხაზეთის ომის შედეგად 300 ათასამდე საქართველოს მოქალაქე (ძირითადად, ქართველი ეროვნების) იძულებული გახდა, დაეტოვებინა აფხაზეთი.
დღეს აფხაზეთი რუსეთის მიერაა ოკუპირებული. 2008 წლის აგვისტოში, ცხინვალის რეგიონში დაწყებული რუსეთ-საქართველოს ომის შემდეგ რუსეთმა ამ რეგიონის და აფხაზეთის ე.წ. დამოუკიდებლობა აღიარა. რუსეთის შეიარაღებული ძალები დღემდე აკონტროლებენ საქართველოს ამ ორ რეგიონს.
